Elk chocolademerk een eigen duurzaamheidslogo

Tony’s Chocolonely

Op repen van het Nederlandse chocolademerk Tony's Chocolonely vind je de gele button met opengebroken ketens en de tekst 'Samen maken we chocolade 100% slaafvrij'. Op de achterkant van de reep staat het keurmerk van Fairtrade. Tony’s koopt zijn cacao bij vijfduizend Fairtrade-boeren uit Ghana en Ivoorkust. Daarvoor betalen ze hen de Fairtrade-premie. Maar Tony’s doet meer. Het chocoladebedrijf werkt volgens de vijf samenwerkingsprincipes. Dat betekent traceerbare cacaobonen, lange termijn samenwerking, coöperaties versterken en kwaliteit en productiviteit verbeteren. En een betere prijs. Want zelfs met een Fairtrade-premie verdienen boeren vaak niet genoeg voor een leefbaar inkomen. Met de zogenoemde additionele premie doet het chocoladebedrijf er daarom nog een schepje bovenop. Zo betalen ze betalen boeren naast de Fairtrade-premie een extra premie die in 2018 varieerde tussen 175 en 400 dollar per 1000 kilo.

Er zijn inmiddels meer bedrijven die deze vijf samenwerkingsprincipes overnemen. Op de repen van Delicata, het chocoladehuismerk van Albert Heijn, prijkt sinds 2019 ook de gele button.

Maar ook Tony’s boeren zijn nog niet helemaal uit de armoede. Alleen als een boer genoeg produceert, stijgt het inkomen boven de armoedegrens uit. Bovendien is Tony's snel gegroeid, waardoor het meer traceerbare bonen nodig heeft. Die bonen worden geleverd door nieuwe, nog in armoede levende boeren.

Mondelez

Milka, Toblerone en Cote d’Or zijn allemaal merken van de Amerikaanse chocoladegigant Mondelēz. Op de chocola van deze merken prijkt sinds 2012 het groene logo van Cocoa Life. Dat logo kreeg vanaf 2016 een nog prominentere plek op de wikkel van chocoladerepen toen Mondelēz besloot te stoppen met het Fairtradeprogramma. Volgens Mondelēz gaat duurzaamheid verder dan alleen een eerlijke prijs. Om de industrie duurzaam te maken, willen zij ook investeren in de keten, trainingen en projecten die gevolgen van klimaatverandering tegengaan.

Toch is de invloed van Fairtrade door deze verandering niet uitgespeeld. Het keurmerk zal Cocoa Life onafhankelijk blijven beoordelen en adviseren. Ook zijn de standaarden die Cocoa Life hanteert opgesteld in samenwerking met Fairtrade. Boeren kunnen blijven rekenen op een premie. Geen vaststaande zoals bij Fairtrade, maar een variërend bedrag tussen de 65 en 170 dollar per 1000 kilo.

Bij introductie van Cocoa Life zei Mondelēz in tien jaar tijd zo’n 400 miljoen dollar in de belangrijkste cacaolanden te investeren. Wat er precies met dat geld gebeurt, is onduidelijk.

Het duurzaamheidsprogramma verwacht eind 2022 zo’n 200 duizend boeren te helpen. Omgerekend zouden ze moeten kunnen rekenen op een financiële steun van 200 dollar per jaar. Het duurzaamheidsprogramma lijkt op schema te liggen: eind 2017 waren er zo’n 120 duizend boeren aangesloten.

Nestlé Cocoa Plan

Op chocolade van Nestlé, zoals KITKAT, Lion en L’Atelier, staan niet één maar twee logo’s – de ene soms wat zichtbaarder dan de ander. Het ene logo staat voor duurzaamheidskeurmerk UTZ. Het andere logo staat voor Nestlé’s eigen duurzaamheidsprogramma Nestlé Cocoa Plan. Aan dat programma doen in Ghana en Ivoorkust ruim 80 duizend boeren mee. Zij krijgen onder andere landbouwtrainingen, er zijn scholen gebouwd en kinderarbeid wordt via een speciaal systeem gemonitord. Hoewel de premie per locatie kan verschillen, ontvangt de coöperatie waarbij de boeren zijn aangesloten voor iedere duizend kilo cacaobonen zo’n 120 dollar. Net als bij veel andere keurmerken gaat de helft in contanten naar de boer en wordt de rest gebruikt om de coöperatie te versterken.

Effectiviteit duurzaamheidsprogramma’s

Duurzaamheidsprogramma’s voor betere en meer cacao kunnen boeren en de natuur iets opleveren. Maar ze zijn ook gunstig voor de rest van de cacao-industrie, die graag een hoge productie van kwalitatieve cacao ziet. De duurzaamheidsprogramma’s bevatten dan ook veel trainingen die speciaal gericht zijn op het productieproces van de cacaoteelt. Om in in aanmerking te komen voor deze programma’s moeten boeren trainingen volgen die leiden tot een hogere en effectievere productie. Want zo zeggen de bedrijven: hoe meer een boer produceert, hoe meer hij verdient.

Maar is dat ook zo? In wiens belang is het verhogen van de productie? Over de effecten van certificering op productieverhogingen is door onder andere de Wageningen Univesity & Research en wetenschappelijk instituut SEO Amsterdam onderzoek gedaan. Hoewel vrijwel elk duurzaamheidsprogramma focust op trainingen en productieverhoging, is een belangrijke conclusie dat productieverhoging niet zonder meer positief is. Door een grotere oogst verdienen individuele boeren misschien meer, maar grotere volumes zullen uiteindelijk de prijs doen dalen.

Volgens de onderzoeken is het vooral wenselijk dat minder boeren meer gaan produceren, zodat ze genoeg cacao oogsten om van te leven. Ook kan diversificatie tot betere inkomsten leiden. Door effectiever met land om te gaan, ontstaat voor boeren ruimte om andere gewassen te verbouwen, zoals rubber, palmolie, groenten en fruit. Deze diversificatie zorgt ervoor dat boeren hun risico’s over meerdere gewassen kunnen uitspreiden, minder afhankelijk worden van cacao en het hele jaar door geld kunnen verdienen.