Duurzame cacao zonder beloning
Chocolademerken in Nederland willen dat al hun chocola vanaf 2025 duurzaam gecertificeerd is. Maar waarom gebeurt dat niet nu al? Want die gecertificeerde cacao ligt al stapels hoog klaar in de pakhuizen van Ghana en Ivoorkust.
In 2010 ondertekenden de grote chocolademakers in Nederland een intentieverklaring om de sector te verduurzamen. Alle in Nederland verkochte chocolade zou vanaf 2025 een keurmerk moeten hebben. Goed nieuws, en een aanzienlijke verbetering van de huidige situatie. Maar is het ook haalbaar?
Aan de boeren lijkt het in ieder geval niet te liggen. Sterker nog, er is in Ghana nu al een overproductie van duurzame cacao: er wordt meer gecertificeerd verbouwd dan verkocht, zo blijkt uit onderzoek van De Chocoproef dat ook door de Cocoa Barometer wordt bevestigd.
Fred Amponsah van Kokoo Pa, de grootste boerencoöperatie in Ghana, vertelde ons hierover: “We hebben genoeg van dat soort cacao liggen, maar chocolademerken willen het niet kopen. De helft van onze gecertificeerde cacao kunnen we niet als zodanig kwijt. Dat is heel frustrerend voor de boeren.”
Het lijkt een luxeprobleem maar het is wel degelijk een probleem voor cacaoboeren. Het produceren van duurzame cacao kost geld. Zo moet een boer investeren in betere landbouwmethodes en gewasbestrijding. Dat doet hij omdat de gecertificeerde cacao uiteindelijk ook meer opbrengt. Maar als die cacao, vanwege een gebrek aan vraag op de grote hoop van ongecertificeerde cacao terecht komt, krijgt hij dus geen premie. Wel investeringen gedaan, geen extra inkomsten. Dat is niet eerlijk.
De rol van de industrie
Waarom wordt die duurzaam gecertificeerde cacao niet gekocht? Wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk?
Antonie Fountain is directeur van VOICE-network en mede-auteur van de Cocoa Barometer en doet al jaren onderzoek in de cacao-industrie. Volgens Fountain ligt de verantwoordelijkheid voor de overproductie in eerste instantie aan de afnemers kant bij de chocolademerken: ‘Merken kunnen er voor kiezen meer gecertificeerde cacao in hun producten te stoppen. Er is niets dat hen stopt daar meer van te kopen.’
Chocolademerken wijzen op hun beurt naar problemen bij certificeerders. Veel keurmerken zijn te hard gegroeid om verwachtingen waar te kunnen maken. ‘De merken zeggen dat ze niet voldoende stabiliteit in de volumes voor gecertificeerde cacao kunnen krijgen. Certificeerders zeggen op hun beurt dat ze niet verder willen uitbreiden omdat er niet voldoende vraag is’, stelt Fountain. Een patstelling waar de boer de dupe van is.
Opmerkelijk genoeg ligt de focus van veel duurzaamheidsprogramma’s op productiviteitsverhoging, terwijl er dus een wereldwijde overproductie van normale en gecertificeerde cacao is. ‘Dat is nogal tegenstrijdig’, zegt Fountain. ‘Boeren kunnen wel meer gecertificeerde cacao produceren, maar hoe zinvol is dat als ze het niet altijd als zodanig kunnen verkopen?’. Dat boeren hun gecertificeerde cacao als ‘normale’ cacao, zonder premie, moeten verkopen zorgt voor onvrede. ‘Boeren verliezen het vertrouwen in de certificeerder, terwijl zij er weinig aan kunnen doen dat hun cacao niet als zodanig wordt verkocht’, aldus Fountain.
Verkochte gecertificeerde cacao per keurmerk
Gerelateerde artikelen
Cacaoboeren helpen met premies
Ongeveer driekwart van alle cacao ter wereld wordt geproduceerd in Ghana en Ivoorkust door boeren die te weinig geld verdienen. Slechts tien procent van de cacaoboeren daar verdient genoeg om van rond te komen. Extra geld in de vorm van premies bovenop de cacaoprijs is één van de manieren waarop chocolademerken en certificeringsprogramma's het inkomen proberen te verhogen.
Meer
Van cacaoboon tot chocoladereep
De weg van cacao tot chocola is lang. Van boer tot supermarkt probeert iedereen geld te verdienen, maar dat is niet helemaal eerlijk verdeeld.
Chocoladekeurmerken op een rijtje
Als je in de supermarkt staat, lijkt een duurzame keuze snel gemaakt: de logo’s en keurmerken vliegen je om de oren. Vrijwel iedere reep heeft er één. Op Tony’s Chocolonely staat Fairtrade, op een KitKat staat UTZ en op een Mars staat het groene Rainforest Alliance kikkertje. Ziet er leuk uit, maar wat betekent het?
Is duurzame chocola ook echt duurzaam?
Als je chocolade met een keurmerk koopt, zitten daar dan alleen ‘goede’ cacaobonen in? Nee, want chocola met een keurmerk als Fairtrade of Rainforest Alliance is meestal geproduceerd volgens het mass balance-systeem. Daardoor weet je nooit precies wat voor cacao je eet.
Elk chocolademerk een eigen duurzaamheidslogo
Veel chocolademerken kopen hun cacao duurzaam gecertificeerd in. Maar certificering is duur, en ingewikkeld. Daarom hebben chocoladeverwerkers en -fabrikanten steeds vaker hun eigen duurzaamheidsprogramma. Hier lees je over de programma’s van de grote chocolademerken zoals je die in de supermarkt tegenkomt.
Hoe chocolade steeds duurder wordt zonder dat cacaoboeren daar veel meer aan verdienen
Cacaoboeren verdienen weinig, hooguit een paar cent per reep chocolade. Maar als je een boer extra betaalt voor zijn cacao, dan wordt de chocoladereep die in de supermarkt ligt ineens een veelvoud daarvan duurder. Hoe kan dat?
Interview - Een bos vol keurmerken
In het chocoladeschap liggen veel soorten chocolade. Ze hebben vrijwel allemaal een duurzaamheidskeurmerk op de wikkel. Er zijn repen met het Fairtrade- of UTZ-keurmerk, maar ook chocola met allerlei andere logo’s zoals losgebroken ketens, bloemen of ineengeslagen handen. Waarom zijn het er zo veel? André Nijhof, hoogleraar Sustainable Business and Stewardship aan Universiteit Nyenrode, weet er alles van.
"Wat vinden cacaoboeren zelf 'fair trade'?"
Nederland is wereldspeler in cacaohandel. Aan de Universiteit van Wageningen wordt aan de lopende band onderzoek gedaan naar de industrie. Linda Klunder dook voor haar master Management, Economics and Consumer Studies de afgelopen maanden in de wereld van eerlijke(re) chocola.