Hoe chocolade steeds duurder wordt zonder dat cacaoboeren daar veel meer aan verdienen
Cacaoboeren verdienen weinig, hooguit een paar cent per reep chocolade. Maar als je een boer extra betaalt voor zijn cacao, dan wordt de chocoladereep die in de supermarkt ligt ineens een veelvoud daarvan duurder. Hoe kan dat?
Om dat te begrijpen moeten we kijken naar de cacaoketen. Tussen de boer en jou als consument zitten veel partijen die allemaal iets willen verdienen aan de inspanning die ze leveren. In de keten wil iedere schakel - handelaren, vervoerders, verwerkers, verkopers - een bepaald percentage verdienen van de uiteindelijke verkoopprijs. Winstmarges van bedrijven maar ook bijvoorbeeld importheffingen zijn gebaseerd op vaste percentages: verhoog je de prijs van de grondstof, dan wordt de prijs iedere stap van de keten een stukje groter. Over de hele keten is dat een flink verschil. Dat verschijnsel noemen we ketenescalatie.
Als we bijvoorbeeld een boer één cent meer zouden willen laten verdienen, dan kan het zo zijn dat de consument daar uiteindelijk tien cent voor betaalt. Die ene cent wordt namelijk exponentieel hoger door de vaststaande marges die handelaren, verwerkers, fabrikanten en retailers hanteren. Allemaal willen ze een stukje van de taart. Zo krijg je een situatie waarbij machtige schakels uiteindelijk meer verdienen aan de goede bedoelingen van de consument dan de cacaoboeren zelf.
Oplossingen
Arjen Boekhold, oud-ketenregisseur van Tony's Chocolonely zegt hierover: 'Chocolademakers en supermarkten verdienen vaak nog meer op het bedrag dat je extra betaalt aan de boer dan de boer zelf. Dat is ronduit slecht.' Zijn bedrijf pleit daarom voor een internationaal cacaocontract: 'Daarin is vastgelegd dat aan het geld dat een boer nodig heeft om uit de armoede te komen niemand mag verdienen. Daarnaast mag iedereen natuurlijk speculeren met de marktprijs en marges maken, maar je mag nooit geld verdienen op de armoede van een ander.'
Via premies proberen ook certificeerders als Fairtrade en UTZ iets aan ketenescalatie te doen. Door een boer achteraf een bedrag terug te geven voor zijn cacao wordt voorkomen dat de prijs door de keten heen tien keer over de kop gaat. Zo krijgt de boer een eerlijker bedrag voor zijn cacao en draait de consument bij aanschaf van een reep chocolade niet op voor de gevolgen van ketenescalatie.
Meer
Van cacaoboon tot chocoladereep
De weg van cacao tot chocola is lang. Van boer tot supermarkt probeert iedereen geld te verdienen, maar dat is niet helemaal eerlijk verdeeld.
Cacaolanden: Fabrikant moet dokken
Ghana en Ivoorkust hebben alle chocoladefabrikanten op het matje geroepen: hoe kun je jezelf duurzaam noemen als je onze cacaoboeren zo weinig betaalt? Zij eisen meer geld, anders kunnen de bedrijven fluiten naar hun ‘eerlijke’ cacao. Evelien Veldboom sprak beide partijen.
Cacaoboeren helpen met premies
Ongeveer driekwart van alle cacao ter wereld wordt geproduceerd in Ghana en Ivoorkust door boeren die te weinig geld verdienen. Slechts tien procent van de cacaoboeren daar verdient genoeg om van rond te komen. Extra geld in de vorm van premies bovenop de cacaoprijs is één van de manieren waarop chocolademerken en certificeringsprogramma's het inkomen proberen te verhogen.
In een goed jaar verdienen boeren minder
Het is de paradox van de markt: als de oogst groot is en het aanbod stijgt, dan dalen de prijzen. In de oogstperiode van 2016/2017 verloor cacao een derde van zijn prijs op de wereldmarkt. Dat was een enorme klap voor de boeren. Waarom daalde de prijs zo hard en wat waren de gevolgen?
Waar kan een cacaoboer geld lenen?
Cacaoboeren die meer willen verdienen, moeten investeren in productieverhogende middelen. Alleen machines, arbeid, zaden en pesticiden kosten geld en dat is er vaak niet. Sommige boeren besluiten daarom geld te lenen.
Cacao smokkelen voor een betere prijs
Er zijn Ghanese en Ivoriaanse boeren die hun cacao de grens over smokkelen. Dat doen ze omdat de prijs voor cacao aan de andere kant soms net wat hoger is.
Duurzame cacao zonder beloning
Chocolademerken in Nederland willen dat al hun chocola vanaf 2025 duurzaam gecertificeerd is. Maar waarom gebeurt dat niet nu al? Want die gecertificeerde cacao ligt al stapels hoog klaar in de pakhuizen van Ghana en Ivoorkust.
Seizoen 2019/2020: de prijs van cacao stijgt maar de productie moet omlaag
1 oktober 2019 is een spannende dag voor cacaoboeren in Ghana en Ivoorkust, want de farmgate prijs is vandaag bekend gemaakt. Dat is het bedrag dat de boeren het komende jaar voor hun cacao krijgen. De prijs is iets gestegen ten opzichte van afgelopen jaar, maar opmerkelijker is het productieplafond dat de twee landen hebben ingesteld.